حکم دروغ شوخی
سؤال: آیا دروغ گفتن به شوخی گناه دارد؟
پاسخ: اگر خبری خلاف واقع بدهد و مقصودش این باشد که مخاطب آن را جدی بگیرد حرام است، اما اگر در آنچه که می گوید قصد جدی ندارد و نمی خواهد خلاف واقع مطلبی بگوید مثل این که به شوخی از زبان شخصی یا حیوانی مطلبی را نقل می کند، حرام نیست. [۱]
توضیح:
مسئله دو صورت دارد: یکی آنکه در مقام شوخی و به قصد خنداندن دیگران، به صورت جدی از وقوع چیزی که واقع نشده خبر دهد، مانند آنکه در موقعیتی که فردی منتظر بازگشت مسافری است، کسی به دروغ، آمدن مسافرش را خبر می‌دهد تا او را بفریبد و حاضران را بخنداند. و دیگری آنکه سخنی را به قصد شوخی ادا کند، بدون آنکه قصد اخبار از واقع داشته باشد، حاضران نیز از این قصد وی آگاه باشند. صورت نخست، مصداق دروغ و حرام است؛ بر خلاف صورت دوم که نه مصداق دروغ و نه حرام است.
نکات اخلاقی :
شوخی کردن در صورت عدم آلودگی به سخن زشت و ناسزا، مستحب است. از امام صادق علیه السّلام نقل شده است: هیچ مؤمنی نیست مگر آنکه بذله گو و شوخ طبع باشد. [۲]
شوخی زیاد، جز در سفر، نکوهیده و مکروه است. [۳]
دروغ گفتن به شوخی، کم کم انسان را بر دروغ جدی جرأت می دهد.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «لا یجد عبد طعم الایمان حتی یترک الکذب هزله و جده [۴]
هیچ بنده ای طعم ایمان را نمی چشد، مگر این که دروغ را چه شوخی و چه جدی ترک کند.»
امام زین العابدین (ع) به فرزندش فرمود: «اتقوا الکذب الصغیر منه و الکبیر فی کل جد و هزل [۵]
از کوچک و بزرگ و جدی و شوخی دروغ بپرهیز.»
——
[۱]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری
[۲]. هدایه الأمّه، ج۵، ص۱۶۲-۱۶۳.
[۳]. هدایه الأمّه، ج۵، ص۱۶۴.
[۴]. اصول کافی، ج ۴، باب الکذب، ح ۱۱٫
[۵]. اصول کافی، ج ۴، باب الکذب، ح ۲٫
سایت اسک احکام
مرجع تخصصی احکام
رسانه تخصصی فقه واحکام
دیدگاهتان را بنویسید