آیا گفتن اذان و اقامه قبل از هر نماز واجب است؟

سؤال :

آیا گفتن اذان و اقامه قبل از هر نماز واجب است و آیا می توان با یک اذان و اقامه، چند نماز خواند؟

پاسخ :

۱- مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیه(روزانه) اذان و اقامه بگویند ، ولی پیش از نماز عید فطر و قربان ، مستحب است سه مرتبه بگویند «الصَّلاه»  و در نمازهای واجب دیگر سه مرتبه «الصَّلاه» را به قصد رجاء بگوید.

۲-اذان و اقامه جزء مستحبات سفارش شده برای نماز های واجب روزانه و قضای آنها می باشد، ولی جزء واجبات نیست یعنی شخص می تواند اذان و اقامه نگوید و نماز را بخواند. لازم به ذکر است نمازهای مستحبی اذان و اقامه ندارند.

۳-اگر دو نماز با هم خوانده می شود، یعنی  اگر نماز عصر را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز ظهر، یا نماز عشا را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز مغرب بخواند اذان نماز دوم ساقط می شود.

برخی از مراجع نافله ها و تعقیبات را فاصله بین دو نماز نمی دانند. آیت الله سیستانی می فرماید:«فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد و احتیاط واجب آن است که در این موارد اذان را به قصد مشروعیّت نیاورد». آیت الله بهجت می فرمایند:« اگر فاصله پیدا کرد یا نافله ای بین آنها خوانده شد، بنا بر اظهر اذان گفتن به استحباب خود باقی است». آیت الله فاضل می فرمایند:« وظاهراً با خواندن نافله، فاصله حاصل می شود.».

۴- احتیاط مستحب این است که اقامه برای هر نماز ترک نشود مخصوصاً در نماز صبح و مغرب و برای کسی که به جماعت نماز نمی خواند.

(مسأله ۹۲۲) در پنج نماز اذان ساقط مى شود۱:

اول: نماز عصر روز جمعه۲.

دوّم: نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی الحجه است۳.

سوم: نماز عشاء شب عید قربان، برای کسی که در مشعر الحرام باشد۴،

چهارم: نماز عصر و عشاء زن مستحاضه۵.

پنجم: نماز عصر و عشای کسی که نمی تواند از بیرون امدن بول و غائط خودداری کند ۶و ۷ در این پنج نماز در صورتی اذان ساقط می شود که با نماز قبلی فاصله نشود یا فاصله کمی بین آنها باشد۸، ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد۹.

۱- فاضل: هر نمازی که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط می شود، چه همراه خواندن مستحب باشد یا نباشد؛ بنابراین در موارد زیر اذان ساقط می شود…

۲- فاضل، بهجت: در صورتی که با نماز جمعه(فاضل: یا ظهر) با هم خوانده شود…

۳- بهجت، فاضل: در صورتی که با نماز ظهر جمع شود…

۴- فاضل: وآن را با مغرب همراه می خواند؛ همراه خواندن و جمع کردن بین دو نماز در سه مورد مذکور مستحبّ است…

بهجت: در صورتی که با نماز مغرب جمع شود. و بنابراحتیاط در این سه صورت که گفته شد، باید اصلا اذان نگویند، نه اینکه مستحب نباشد و گفتن آن بی اشکال باشد؛ ولی در جایی که نماز عصر را با نماز ظهر با هم می خوانند، خوب است برای نماز عصر اذان گفته نشود…

۵- فاضل: که باید آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر یا مغرب بخواند…

۶- سبحانی: بلکه در هر موردی که دو نماز را با هم می خواند اذان برای نماز دوم ساقط است ، مادامی که فاصله میان آن دو زیاد نباشد؛ و فاصله شدن تعقیب و نافله ضرر ندارد.

۷- اراکی: و برای هر کس که بین نماز ظهر و عصر و همچنین بیبن نماز مغرب و عشا فاصله نیندازد…

۸- بهجت: و اگر فاصله پیدا کرد یا نافله ای بین انها خوانده شد، بنابرأظهر اذان گفتن به استحباب خود باقی است.

فاضل: و ظاهراً با خواندن نافله، فاصله حاصل می شود.

۹- اراکی: و همچنین کسی که بین نماز ظهر و عصر و یا بین نماز مغرب و عشاء فاصله نیندازد، برای نماز دومش اذان ساقط می شود.

گلپایگانی:فاصله شدن نافله کافی است برای عدم سقوط اذان بنابرأقوی.

*****

خوئی، تبریزی، وحید: مسأله- در دو نماز اذان مشروع نیست:

اول: نماز عصر(خوئی، وحید: در عرفات) روز عرفه که روز نهم ذیحجّه است.

دوم: نماز عشاء شب عید قربان، برای کسی که در مشعر الحرام باشد، و در این دو نماز در صورتی اذان ساقط می شود. که با نماز قبلی هیچ فاصله نشود یا بین آنها کمی فاصله باشد.

وحید: در صورتی اذان مشروع نیست که عرفا بگویند دو نماز را با هم خوانده است.

مکارم: مسأله-در پنج مورد اذان ساقط می شود و بنابراحتیاط واجب باید آن را ترک کرد: ۱- اذان نماز عصر روز جمعه هنگامی که همراه با نماز جمعه خوانده شود؛ ۲- نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی الحجه است هنگامی که همراه ظهر خوانده شود. ۳- نماز عشای شب عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام است و آن را همراه با مغرب می خواند، ۴- نماز عصر و عشای زن مستحاضه که باید آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر یا مغرب بخواند. ۵- نماز عصر و عشای کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند به طور کلی هر نمازی که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط می شود و فاصله شدن نافله و تعقیب کافی نیست ولی اگر نمازها را جدا از هم هر یک را در وقت فضیلت خود بجا آورند اذان و اقامه هر دو مستحب است.

زنجانی: مسأله- انسان اگر نماز عصر را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز ظهر، یا نماز عشا را بدون فاصله یا با فاصله کم بعد از نماز مغرب بخواند اذان نماز دوم ساقط می شود.  همچنین اگر چندین نماز قضا را پشت سر هم بخواند اذان از نمازهای دوم به بعد ساقط است .

فاصله نینداختن بین نماز دوم و نماز اول در موارد زیر مستحب یا لازم است:

اول: نماز عصر روز جمعه،

دوم: نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی حجّه است،

سوم: نماز عشای شب عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام باشد،

چهارم: نماز عصر و عشای کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند.

در این موارد اگر بین دو نماز فاصله نینداخت اذان نماز دوم ساقط است. و اگر به این دستور عمل نکرد و بین دو نماز فاصله زیادی انداخت اذان ساقط نیست؛ و همچنین است در سایر موارد اگر بین دو نماز فاصله نینداخت یا فاصله کمی انداخت، اذان نماز دوم ساقط است. و خواندن نافله، فاصله حساب می شود، بنابراین در صورت خواندن نافله، اذان ساقط نیست.

صافی: مسأله- اذان عصر و عشا از کسی که بین ظهر و عصر و مغرب و عشا جمع می کند ساقط می شود، خواه در موارد استحباب جمع باشد –مثل نماز عصر روز جمعه ، و نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذی حجّه است در عرفات؛ و نماز عشاء شب عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام است- و خواه مثل زن مستحاضه یا کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غایط خودداری کند و جمع بین نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشا می نماید، یا غیر این موارد باشد که به هر حال اذان عصر و عشا در صورت جمع مذکور ساقط می شود هر چند سقوط در عصر روز عرفه در عرفات و در عشاء شب عید قربان در مشعر بطور عزیمت است، و در عصر روز جمعه اگر بخواهد اذان بگوید. رجاء بگوید، و در غیر این سه مورد،  سقوط به نحو رخصت است. فقط مستحاضه و مسلوس احتیاط را به نگفتن اذان ترک نکنند و در صورتی اذان ساقط می شود، که با نماز قبلی هیچ فاصله نشود، یا فاصله کمی بین آنها باشد ، وفاصله شدن نافله کافی است برای عدم سقوط اذان بنابرأقوی.

سیستانی:  مسأله- در همه مواردی که نمازگزار دو نماز را که یک وقت مشترک دارند پشت سر هم می خواند اگر برای نماز اوّل اذان گفته باشد اذان برای نماز بعدی ساقط است، خواه جمع میان دو نماز بهتر نباشد یا آن که بهتر باشد مثل جمع بین نماز ظهر و عصر در روز عرفه که روز نهم ماه ذیحجه است اگر آنها را در وقت فضیلت نماز ظهر انجام دهد هر چند در عرفات نباشد و جمع بین نماز مغرب و عشای عید قربان برای کسی که در مشعر الحرام باشد و انها را در وقت فضیلت نماز عشا جمع کند و ساقط شدن اذان در این موارد مشروط به آن است که فاصله زیادی میان دو نماز نباشد ولی فاصله شدن نافله و تعقیب ضرر ندارد و احتیاط واجب آن است که در این موارد اذان را به قصد مشروعیت نیاورد بلکه آوردن اذان در دو مورد مذکور در روز عرفه و در مشعر با شرایطی که گفته شد هر چند بدون قصد مشروعیت باشد خلاف احتیاط است.

مظاهری: مسأله- در هر موردی که بین نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا فاصله نیندازد اذانی که برای نماز اوّل گفته، کافی است.