خمس درآمد پس‌اندازشده

درآمد کسب و کار و تجارت و کشاورزى از دو حال خارج نيست:

1- درآمد پس‌اندازشده

2- درآمد مصرف‌شده

اما درآمد پس‌اندازشده که سال بر آن گذشته و صرف در مؤونه زندگى نشده است، درباره خمس آن چند نظر است:

1- آيات عظام امام خمينى ، اراکى، خوئى، تبريزى، سيستانى، وحيد خراسانى : خمس دارد.^{( 2 )}

2- آيت الله خامنه‌اى : (نظر اخير ايشان) پس‌انداز درآمد سال براى صرف در مؤونه در سال بعد اگر در آستانه صرف در مؤونه تا چند روز آينده باشد و يا خود داشتن مبلغى پس‌انداز جزو مؤونه او محسوب باشد، خمس ندارد و گر نه بايد خمس آن را بپردازد.^{( 3 )}

ضمناً نظر قبلي معظم له اين بود که با رسيدن سر سال خمسى واجب است خمس درآمد پرداخت شود، مگر در مورد پس‌انداز درآمد براى تهيه منزل و لوازم ضرورى زندگى که اگر در آينده نزديک مثلاً دو سه ماه پس از سال خمسى در اين موارد مصرف شود، خمس ندارد.

1.منهاج الصالحين، ج 1،‌ص 373، م 1219، تعليقه، 695.
2. توضيح المسائل مراجع 2: م 1752؛ تحرير الوسيله، ج 1، کتاب الخمس الخامس؛ خوئي و تبريزي، منهاج الصالحين، ج 1، م 1217؛ سيستاني، توضيح المسائل، م 1761؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1769 و 1794.
3. استفتاء کتبي.

3- آيات عظام بهجت، زنجانى و فاضل : خمس دارد مگر اين که پس‌اندازکردن درآمد براي تهيه چيزهايى باشد که در زندگى عرفاً به آن احتياج دارد، مانند منزل، اثاثيه، جهيزيه دختر، وسيله نقليه مورد نياز و مانند آن‌ها و نمى تواند يک دفعه آن‌ها را تهيه نمايد. در اين صورت پس‌انداز درآمد اگر چه چندين سال هم برآن بگذرد، خمس ندارد.( 1 )
با توجه به فتواى مذکور اين نتيجه را مى گيريم که از نظر مراجع عظام مذکور، مؤونه زندگى که در باب خمس، استثناء شده مقيد به مؤونه بين سال نيست، بلکه شامل هر نوع مؤونه‌اى که عرفا مورد نياز است وتهيه آن به طور دفعى در بين سال ميسر نيست، مى شود.

4- آيت الله گلپايگانى (نظر اخير ايشان) و آيت الله صافى: خمس دارد مگر اين که پس‌اندازکردن براى تهيه خانه مسکونى مورد نياز فعلى و در حد شأن باشد و راهى براى خريد خانه به جز ذخيره و پس‌اندازکردن پول نداشته باشد که در اين صورت به آن خمس تعلق نمى گيرد.( 2 )

1 . بهجت، توضيح المسائل، م 1391؛ فاضل، جامع المسائل، س 678 و استفتاء؛ زنجاني، استفتاء.
2 . گلپايگاني، استفتاء؛ صافي، جامع الاحکام، ج 1، س 705 و 709.