عدول از نیت نماز

آیا می توان در حال نماز خواندن، نیّت نماز را تغییر داد؟در چه مواردی چگونه؟

عدول در نیّت نماز به اقسام :جایز، مستحب، واجب و ممنوع تقسیم شده است که در زیر موارد آنها را بیان می داریم:

الف ـ موارد عدول جایز

1.عدول از نماز ادا به قضا به شرطی که الف :وقت ادا وسعت داشته باشد ب :عدول هم ممکن باشد. مثلاً اگر مشغول نماز ظهر است در صورتی می تواند نیّت را به قضای نماز صبح برگرداند که داخل رکعت سوم نشده باشد.

2. عدول از نماز واجب به نافله در ظهر روز جمعه در نماز ظهر یا جمعة کسی که سورة جمعه را فراموش کرده و سورة دیگری را شروع کرده و به نصف هم رسیده است.
3. عدول از نماز جماعت بر فرادی.
4. عدول از نماز شکسته به تمام و به عکس در مواردی که مخیّر است تمام یا شکسته بخواند.
5. عدول از امام جماعت به امام جماعتی دیگر در وسط نماز در صورتی که برای امام جماعت اول مشکلی پیش‌ آید.

ب ـ موارد عدول مستحب

1.در عدول از نماز ادا به قضا اگر وقت ادا وسعت داشته باشد.

2. عدول از نماز واجب به نافله، زمانی که در حال خواندن نماز واجب، جماعتی منعقد شود و بیم آن برود که اگر نماز را تمام کند به جماعت نرسد، البته در صورتی که از محل عدول نگذشته باشد یعنی به رکوع رکعت سوم داخل نشده باشد.

ج ـ موارد عدول واجب

1.در نمازهایی که ترتیب در آنها شرط است مانند نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء در صورتی که متوجه شود اولی را نخوانده و یا شک برایش پیدا شود که عدول از دومی به اولی واجب است. البته به شرطی که وقت به مقدار کافی برای نماز دوم باقی باشد.(1)

2. اگر مسافر به نیّت این که نماز شکسته بخواند، مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد که ده روز یا بیشتر بماند، باید نماز را چهار رکعتی تمام کند.(2)
3. مسافری که قصد دارد ده روز در جایی بماند، اگر در بین نماز چهاررکعتی از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول رکعت سوم نشده، باید نماز را دورکعتی تمام نماید و بقیة نمازهای خود را شکسته بخواند و اگر مشغول رکعت سوم شده، نمازش باطل است.(3)

در موارد عدول ممنوع

1. عدول بعد از تمام شدن نماز.
2. عدول از نماز قضا به نماز ادا.(4)
3. در نمازهایی که ترتیب لازم است مانند ظهر و عصر، مغرب و عشاء که عدول از اولی به دومی جایز نیست.(5)
4. عدول از نماز نافله به واجب.
5. عدول از نماز نافله مگر در نافله های شب و ظهر و عصر که اگر به نیّت دو رکعت سوم خوانده و بعد متوجه شد که دو رکعت دوم بوده کافی است و این از باب عدول نیست.
6. عدول از نماز فرادی به جماعت بنابراحتیاط واجب.
7. عدول از نماز قبلی به بعدی در نمازهای قضا.
8. اگر انسان نمازی را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند و در بین نمازش یادش بیاید، نمازی را که باید پیش از آن بخواند، نخوانده است نمی تواند نیّت را به آن نماز برگرداند.

منابع و مآخذ :

1. توضیح المسائل مراجع، مسأله 758 و 759
2. همان، مسأله 1345
3. همان، مسأله 1346
4. همان، مسأله 762

همان، مسأله 756